§20. Wśród tzw. spółgłosek niewłaściwych lub słabych wyróżniamy 3 klasy. Do klasy półsamogłosek wlicza się dźwięki j oraz w, przy czym w ma zawsze wymowę jak w angielskim (czyli odpowiada polskiemu ł). Półsamogłoski występują wyłącznie przed samogłoską lub sonantem. Przed spółgłoską i na końcu wyrazu piszemy zawsze i, u. Litery te oznaczają samogłoski wysokie na początku wyrazu oraz po spółgłosce, natomiast po samogłosce kardynalnej lub centralnej oznaczają drugi element dwugłoski (zapisy **iu, **ui są niedopuszczalne, w tej samej sylabie mogą wystąpić tylko ju, wi). Jak widać, j – i stanowią alofony jednego fonemu, i podobnie para w – u. Przed samogłoską, a po dwóch spółgłoskach zamiast j, w występują (w mowie i piśmie) połączenia z samogłoską protetyczną ij, uw, np. hatja, ale haktija.
§21. Litera h oznacza zasadniczo spółgłoskę laryngalną, o sporej frekwencji w kaćjańskim. Należy stanowczo wystrzegać się wymowy polskiego dźwięku welarnego, poprawna jest natomiast wymowa angielskiego h. Laryngalne h może wystąpić tylko przed samogłoską lub sonantem i ma dwa alofony (zwykle nieuświadamiane przez mówiących), bywa mianowicie dźwięczne lub bezdźwięczne.
Należy więc zwrócić uwagę, że np. sh oznacza [sh] lub [s] (ale nie [š] jak w pisowni angielskiej). Wymawianie wszystkich h w takiej pozycji występuje w stylu starannym.
§22. Przed spółgłoską i na końcu wyrazu zapis h nie oznacza spółgłoski laryngalnej, a jedynie wydłużenie wymowy poprzedzającej samogłoski (które jak wyżej wyjaśniono ściąga na siebie akcent, o ile padał na tę samogłoskę). Zapis ortograficzny oddaje tu wymowę dawną, która dziś już zupełnie wyszła z użycia. Należy zwrócić uwagę, że:
Tego typu zawiłości w pełni oddają etymologię wyrazu, a ponadto są bardzo przydatne dla analizy morfologicznej. Litera h nigdy nie zmienia bowiem swojej pozycji, zmieniać się natomiast może wymowa wyrazu, zgodnie z podanymi regułami.
§23. Litera h nigdy nie występuje przed spółgłoską ani na końcu wyrazu, o ile nie następuje bezpośrednio po samogłosce lub dyftongu. Między dwiema spółgłoskami właściwymi, a także na początku wyrazu przed spółgłoską właściwą, wystąpi za to samogłoska centralna ə, którą można uznać za alofon spółgłoski laryngalnej. Po innych spółgłoskach (półsamogłoskach, sonorantach i innej laryngalnej) reguły są nieco bardziej zawikłane – h pozostaje w zapisie, gdy tworzy muta cum liquida, a także w sylabie otwartej po dyftongach i kwazidyftongach (oznaczając ich długość). Mamy więc np. kahnta ([ka-ɦn-ta], h między samogłoską a sonantem), aphnta ([a-phn-ta], ph = m.c.l.), ale apkənta, pali, ale palh, choć wciąż paləkta w sylabie zamkniętej. Długa samogłoska centralna [əə] występuje zawsze w zapisie ortograficznym əh, z uwagi na jej pochodzenie z dwóch kolejnych spółgłosek laryngalnych. Należy przy tym zauważyć, że długie əh, ih, uh są możliwe tylko po dwóch spółgłoskach lub po nagłosowym sonorancie: apkəh, ale akhə, apkih, ale akjə, truhta i ruhta, ale twəta; także po m.c.l.: atmuh, ale amwə.
Przed samogłoską, a po dwóch spółgłoskach wystąpi əh (z zawsze wymawianym h): patha, ale paktəha. Połączenie spółgłoski właściwej z laryngalną tworzy muta cum liquida, stąd dawne paltha obok zalecanego paltəha.
§24. W kaćjańskim istnieje 5 sonorantów m, n, ŋ, l, r. Litera ŋ oznacza „n tylnojęzykowe” (jak w polskim ręka [reŋka]) i bywa w druku zastępowana symbolami ñ, ň lub ń z braku odpowiedniej czcionki (dla Polaka pisownia ń może być myląca). Dźwięk ten może wystąpić w każdej pozycji, a wymowa wyrazów w rodzaju ŋata czy peŋte może sprawiać spore trudności. Zdarza się, że odpowiednia nosowa różnicuje znaczenie wyrazów, np. fongo ‘gruby’ : foŋgo ‘łamać, bić’. Gdy miejsca artykulacji nosowej i zwartej różnią się, nie jest błędem wymowa z dodatkową krótką samogłoską: [péŋĕte], [φónŏgo] – zjawiska tego nie oddaje się w pisowni.
Sonorant ŋ, podobnie jak i inne dźwięki welarne (k, g, x), występuje w 3 odmianach, zależnie od samogłoski kardynalnej rdzenia. W sąsiedztwie samogłoski e spółgłoska ŋ może być akustycznie podobna do polskiego ń, z kolei w sąsiedztwie o wymowa jest postwelarna, bliska uwularnej.
§25. Sonoranty mogą występować jako:
Różnice w wymowie sonorantów nie są oddawane w ortografii. Przed samogłoską występują tylko odmiany spółgłoskowe. W nagłosie sonanty występują tylko przed spółgłoską właściwą.
Przed samogłoską, a po dwóch spółgłoskach wystąpi połączenie z zawsze nieakcentowaną protetyczną samogłoską kardynalną: patna, ale paktana. Połączenie spółgłoski właściwej z sonorantem tworzy muta cum liquida, stąd możliwe paltna obok zalecanego paltana.
§26. Kaćjański nie zna długich sonantów, choć zna długie samogłoski wysokie ih, uh, a także długą samogłoskę centralną əh. W miejscu, gdzie mogłyby wystąpić długie sonanty występuje długi kwazidyftong, np. atkuh, atkəh, ale atkalh.
§27. Reguły wymowy (i pisowni!) półsamogłosek, laryngalnej i sonorantów komplikują się, gdy obok siebie występuje kilka takich elementów. Istnieją zasady, które należy stosować w celu ustalenia postaci wyrazu, począwszy od ostatniej spółgłoski niewłaściwej.
Przede wszystkim należy odrzucić wszystkie samogłoski właściwe znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie. Laryngalna h ulega wtedy wokalizacji do ə, jeżeli znajduje się jednocześnie:
Postać spółgłoskowa z samogłoską protetyczną, a więc a, e, o + l, r, m, n, ŋ, oraz əh, ij, uw, obowiązuje przed już ustaloną samogłoską (kardynalną, centralną, wysoką lub sonantem), nadto a, e, o + l, r, m, n, ŋ (nie əh, ih, uh) obowiązuje także przed niemym h:
Postać spółgłoskowa l, r, m, n, ŋ, h, j, w obowiązuje poza tym przed ustaloną samogłoską (5), np. pana, na, tna, patna, pamha, məha, tməha, katməha, paktmha, pamət, pamətpa, məta, mətpa, tməta, tmətpa, patmə, patmət, patməta, patmətka, pauha, wəha, twəha, katwəha, paktuha, pawət, pawətpa, wəta, wətpa, twəta, twətpa, patwə, patwət, patwəta, patwətka, tarjəha, riha, priha, tapriha, tapkariha, tarjə, tarjək, tarjəka, tarjəkta, rihta, rijəkta, taprih, taprihta, taprijət, taprijəkta, prihta, prijəkta, tapkrjə, tapkrjət, tapkrjəta, tapkrjəkta.
Spółgłoska niewłaściwa (zapisywana l, r, m, n, ŋ, h, i, u) tworzy dyftong, kwazidyftong lub samogłoskę długą po samogłosce kardynalnej, a przed pojedynczą ustaloną niewygłosową spółgłoską, przed niemym h lub w wygłosie (6), np. pan, panta, pamh, pamha, pamhta, pauh, pauha, pauhta, tarjə, tarjək, tarjəha, tarjəka, tarjəkta. Zob. jednak niżej reguły 11 i 13.
Nieme h (tworzące długa samogłoskę lub długi dyftong) występuje poza tym przed pojedynczą ustaloną niewygłosową spółgłoską lub w wygłosie w następujących przypadkach:
Spółgłoska niewłaściwa tworzy poza tym postać samogłoskową (ośrodek sylaby), i jest zapisywana l, r, m, n, ŋ, ə, i, u:
Reguły 6 i 11 wykluczają się w niektórych przypadkach. Wtedy stosuje się samogłoskę dodaną (13), np. panta zamiast **pant.