Słownik daukańsko-polski

A

a inact mieć

[ʔaʔá] hej!, halo!

aagá [ʔaʔgá] mrugnięcie

Aai [ʔáʔi] Aai imię męskie

aak [ʔáʔak] kamyczek

aanak [ʔáʔnak] inact ja, pot. my (ja i on, ja i ona, ja i ono, ja i oni, ja i one)

aanakan [ʔáʔnakan] inact my (ja i oni, ja i one)

aanaku [ʔáʔnaku] inact my dwaj (ja i on, ja i ono), my dwoje, my dwie (ja i ona)

aanar [ʔáʔnar] inact on, ona, ono, pot. oni, one

aanaran [ʔáʔnaran] inact oni, one

aanaru [ʔáʔnaru] inact oni dwaj, oni dwoje, one dwie

aanas [ʔáʔnas] inact ty, pot. wy

aanasan [ʔáʔnasan] inact wy (wszyscy)

aanasu [ʔáʔnasu] inact wy dwaj, wy dwoje, wy dwie

aanax [ʔáʔnax] inact my (ja i wy), pot. ja i ty, ja ty i oni

aanaxan [ʔáʔnaxan] inact my wszyscy (ja, ty i oni)

aanaxu [ʔáʔnaxu] inact my (ja i ty)

aani [ʔáʔni] inact to, tamto, on (tamten), ona (tamta), ono, pot. te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

aanian [ʔáʔniʲan] inact te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

aaniu [ʔáʔniʲu] inact te dwa, te dwie, tamte dwa, tamte dwie, oni (tamci dwaj, tamci dwoje), one (tamte dwie)

abal [ʔáβal] jabłko

agar [ʔáɣar] łąka

agri [ʔá:gri] na łące

aha [ʔáɦaʔ] przyznawać (coś komuś)

ahaar [ʔá:ɦʔar], [ʔáʱəʔar], [ʔáəʔar] nagradzać (kogoś czymś)

aipá [ʔipá] pożegnanie

ajak rzucić

ak młócić

an czasownik zaimkowy

anad [ʔána:d] intr act iść, chodzić, kroczyć

anak inact ja, pot. my (ja i on, ja i ona, ja i ono, ja i oni, ja i one)

anal act to, tamto, on (tamten), ona (tamta), ono, pot. te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

anam act ja, pot. my (ja i on, ja i ona, ja i ono, ja i oni, ja i one)

anan act my (ja i wy), pot. ja i ty, ja ty i oni

anar inact on, ona, ono, pot. oni, one

anas inact ty, pot. wy

anaš act ty, pot. wy

anat act on, ona, ono, pot. oni, one

anax inact my (ja i wy), pot. ja i ty, ja ty i oni

ani inact to, tamto, on (tamten), ona (tamta), ono, pot. te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

anjan inact te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

anju inact te dwa, te dwie, tamte dwa, tamte dwie, oni (tamci dwaj, tamci dwoje), one (tamte dwie)

ankan inact my (ja i oni, ja i one)

anku inact my dwaj (ja i on, ja i ono), my dwoje, my dwie (ja i ona)

anlan act te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

anlu act te dwa, te dwie, tamte dwa, tamte dwie, oni (tamci dwaj, tamci dwoje), one (tamte dwie)

anman act my (ja i oni, ja i one)

anmu act my dwaj (ja i on, ja i ono), my dwoje, my dwie (ja i ona)

annan act my wszyscy (ja, ty i oni)

annu act my (ja i ty)

anran inact oni, one

anru inact oni dwaj, oni dwoje, one dwie

ansan inact wy (wszyscy)

ansu inact wy dwaj, wy dwoje, wy dwie

anšan act wy (wszyscy)

anšu act wy dwaj, wy dwoje, wy dwie

antan act oni, one

antu act oni dwaj, oni dwoje, one dwie

anxan inact my wszyscy (ja, ty i oni)

anxu inact my (ja i ty)

aŋbáx [ʔaŋbáx] koszula

aral pole (arli na polu)

aždár [ʔaždár] nić

B

bajat inact mieszkać

bak pałka, laska

bat tr bić, uderzać coś czymś

batas kazać bić

batkəu [bátkəu], [bátkəʱu] zupa rybna

bečeəjes [béčʔəjes] łopata

bei sto czterdzieści cztery

beju inact żyć

bered [bére:d] zaczynać (coś), przystępować

bereəteč [bérʔəteč] bat, bicz

besee [bésʔeʔ] mróz

C

caantá [caʔantá] patyk

cah [cá:ɦ], [cáʱə], [cáə] inact stać

cahal stół

cahas postawić

cahli [cá:ɦli], [cáʱəli], [cáəli] na stołach, na stole

cehek zatkać (coś)

cehen koń

ceréi kobieta

cowol niski, mały

Č

čaŋta [čáŋtaʔ] noga

čaŋtai [čáŋtaʔi] w nodze, o nodze

čar ciąć siekierą

čar trzy, trójka

čaru sześć

čataiwái [čatʔiwái] komin

čopšuh [čópšu:ɦ], [čópšuə], [čópšuʷə] rana

čua każdy, wszyscy, wszystko

čuai wszędzie

čuajam każdym sposobem

čuajam patjam każdą drogą

čuak wszędzie, we wszystkie strony, na wszystkie strony

čual zawsze

čuantə każda ilość

čuat zewsząd, ze wszystkich stron

D

daf [dáφ] sto

dalákru łza

dawak język daukański

dek dziesięć

dek her jedenaście

dek jor dwanaście

deku dwadzieścia

del mówić

dewek dotykać, czuć dotykiem

doh [dó:ɦ], [dóʱə], [dóə] dawać (coś komuś)

dohor obdarować (kogoś czymś)

doo [dóʔ] tr starać się osiągnąć (coś), podążać (dokądś)

dou jeden mężczyzna

doz [dó:z] dwanaście

dozu dwadzieścia cztery

duou dwaj mężczyźni

E

e [ʔé] inact być, istnieć

eelé [ʔeʔlé] krosno

ehhem [ʔé:ɦɦem], [ʔéʱəɦem], [ʔéəɦem] intr act wzdychać

ei [ʔéi] intr act iść, chodzić

eité [ʔité] ten, który poszedł

ek [ʔék] echo

eltéž [ʔelté:ž] skarpeta

F

fa [φá] inact stawać się

faatak [φáʔtak] dzban

fai [φái] intr act bić, tłuc

fajar [φájar] tr bić (kogoś)

fal [φál] góra, wzniesienie

felneþ [φélneþ] inact mylić się

ferex [φérex] wysoki brzeg rzeki, wyżyna, wzniesienie

ferxi [φérxi] na brzegu

fiohu [φiʲóɦu] pszczoła

fonog [φóno:g] wysoki, duży

for [φór] bronić

forol [φórol] kręcić, zakręcić (coś)

fuer [φuʷér] zwierzę

G

gai dwadzieścia; arch. człowiek

gaju czterdzieści

galad [gála:d] drzewo

galdi na drzewie, na drzewach

galu głowa

galwi w głowie, w umyśle

gat tamować

gejə intr act zionąć

gem inact rodzić się

getel zabić

getlté [getl̥té] zabity

gewes badać smakiem, smakować

gobor [góβor] golić

godounok [gó:dʔunok] mysz

gomi intr act przyjść, przychodzić

goštóo [goštóʔ] pieśń elegijna

gouru przewodnik, nauczyciel

Ə

əaák [ʔəʔák] grabie

əhme [ʔə:ɦmé], [ʔəʱəmé], [ʔə:mé] westchnienie

əhot [ʔəɦót] upał

əire [ʔəiré], [ʔəʱiré] pokrywka

əkou [ɦəkóu] słuchanie, nasłuchiwanie

əle [ʔəlé] dzwonek

əstoi [ɦəstói] kość

H

ha partykuła końcowa wyrażająca pewność, przekonanie mówiącego ależ tak!

hab [ɦá:b] inact zepsuć się

had [ɦá:d] jeden, pewien, jakiś

hamza [ɦámʒaʔ] hamza, zwarcie krtaniowe

haraáh [ɦarʔá:ɦ], [ɦarʔáʱə], [ɦarʔáə] orka, oranie

haraə [ɦárʔə] (rdzeń hr’ha) orać

has kłaść, położyć

Hastmdal [ɦástm̥dal] Hastmdal imię męskie

he partykuła końcowa wyrażająca niedowierzanie czyżby? rzeczywiście?

hei wtedy

henek nieść, przynieść (coś komuś)

henker wspomagać (kogoś) w niesieniu, nieść (coś za kogoś), obdarować czymś przyniesionym

her jeden (raz), jedyny

heru dwa (razy)

hiou dwie kobiety

ho I. ten, ta, to (przy nim), tamten, tamta, tamto

ho II. partykuła końcowa wyrażająca zachwyt o!

hoi jedna kobieta

hok cztery

hok gai [ɦók gái], [ɦóko ɣái] osiemdziesiąt

hok mad [ɦók má:d] sześćdziesiąt

hoku osiem

holə tamten, tamta, tamto

hot osiem

hotə ten, ta, to (przy nim)

hotu szesnaście

hua ktoś, coś, któryś, jakiś

huai gdzieś

huajam jakoś

huajam patjam którędyś

huak dokądś

hual kiedyś

huantə ileś

huat skądś

I

iaktá [ʔiʲaktá] rzucony

ieén [ʔiʔén] ale

ies [ʔiʲés] zupa jarzynowa

ihai [ʔiɦái] koń do jazdy wierzchem

Ihža [ʔi:ɦǯá], [ʔiəžá], [ʔiʲəžá] Ihža imię żeńskie

iktá [ʲiktá] otwarty

iŋoč [ʔiŋóč] sznurek

io [ʔiʲó] krowa

ita [ʲitá] tak więc, zatem

J

jaf [jáφ] owoc

jak otworzyć

jan tr dawać coś komuś jako pomoc, pomagać komuś

janar wspomagać kogoś

Jautá [jaʔutá] Jautá nazwa miasta

je intr act jechać

jeg [jé:g] zamrażać

jor para przedmiotów, dwa

jor čar szóstka, sześć

jor dek dwadzieścia

jor doz [jór dó:z] dwadzieścia cztery

jor hok ósemka, osiem

jor kod [jór kó:d] trzydzieści dwa

jor mad [jór má:d] trzydzieści

jor pen dziesiątka, dziesięć

joru dwie pary przedmiotów, cztery

jua kto, co, który, jaki rel

juai gdzie rel

juajam jak rel

juajam patjam którędy rel

juak dokąd rel

jual kiedy rel

juantə ile rel

juat skąd rel

Juita [juʷitá] Juita imię żeńskie

K

kaadák [kaʔdák] skała

kaášad [kaʔáša:d] zabójstwo

kad [ká:d] inact spadać

kal inact błyszczeć

Kaltəš Kaltəš imię żeńskie

kapaat [kápʔat] płaszcz

karan robić

katab [káta:b] odczytywać, czytać głośno

kaudi że

kaupar obdarować (kogoś zakupem)

kawap kupować (coś komuś)

kažaá [ka:žʔá] chatka

Keəzé [keʔəzé] Keəzé imię męskie

keh [ké:ɦ], [kéʱə], [kéə] ukryć

keneg [kéne:g] intr act iść, ruszać (w drogę)

kes sześć

ket czytać

kewes czuć węchem

kəgnai [kə:gnái] lampa olejna

kod [kó:d] szesnaście

kodu trzydzieści dwa

koli klej

kolmi na wzgórzach

kolom wzgórze

kooi [kóʔi] krzew

koojə [kóʔjə] krzewy

kon (rdzeń knno) nosić

kos czesać

kotrol intr act mruczeć

ku czy?

kua [kuʷá] kto?, co?, który?, jaki?

kua gai kto?

kua peh kto?

kuaa [kuʷáʔ] człowiek, ktoś

kuai gdzie?

kuajam jak?

kuajam patjam którędy?

kuak dokąd?

kual kiedy?

kuantə ile?

kuat skąd?

kunejeg [kunéje:g] książka

L

laan act to, tamto, on (tamten), ona (tamta), ono, pot. te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

laanan act te, tamte, oni (tamci), one (tamte)

laanu act te dwa, te dwie, tamte dwa, tamte dwie, oni (tamci dwaj, tamci dwoje), one (tamte dwie)

lau myć

Lawar Lawar imię żeńskie

leifer zaopatrzyć (kogoś w coś)

lejef dostarczyć (coś komuś)

leket intr act lecieć

lep liść

lepren sylaba (w gramatyce daukańskiej)

lex inact leżeć

jego, jej, ich (osoby dalszej)

locoon [lócʔon] zamknąć

M

maa [máʔ] suchy ląd, ziemia

maan act ja, pot. my (ja i on, ja i ona, ja i ono, ja i oni, ja i one)

maanan act my (ja i oni, ja i one)

maanu act my dwaj (ja i on, ja i ono), my dwoje, my dwie (ja i ona)

maari [máʔri] ziemie

mad [má:d] piętnaście

madu trzydzieści

mai tysiąc

manái mężczyzna

masat inact znikać

maþku niedźwiedź

meh [mé:ɦ], [méʱə], [méə] używać (czegoś) do mierzenia (czegoś)

meher mierzyć (coś czymś)

mejel kochać

mekeutél [mekʔutél] sucha dolina rzeczna

meŋešeé [meŋešʔé], meŋšeé [meŋšeʔé] rada, ciało doradcze

methui [métɦuʷi] mędrzec

mój, nasz (mój i jego/jej/ich, ale nie twój/wasz)

məan [məʱán] nasz (mój i ich, ale nie wasz)

məen [məʱén] nasz (mój i ich, ale nie wasz)

məon [məʱón] nasz (mój i ich, ale nie wasz)

məu [məu], [məʱu] nasz (mój i jego/jej, ale nie twój)

monoəwó [monʔəwó] spodnie

moor [móʔor] jezioro

moori [móʔri] na jeziorze, w jeziorze

moorori [móʔrori] jeziora

mordih [mórdi:ɦ], [mórdiə], [mórdiʲə] ukąszenie, ugryzienie

moru przeklinać (kogoś)

N

n nie (przeczenie z czasownikami i przymiotnikami)

na inact nie mieć

naan act my (ja i wy), pot. ja i ty, ja ty i oni

naanan act my wszyscy (ja, ty i oni)

naanu act my (ja i ty)

nam imię, nazwisko, nazwa

Natál Natál imię żeńskie

ne inact nie być

neu dziewięć

nasz wspólny, mój i twój, mój i wasz

nəan [nəʱán] nasz wspólny, mój i wasz

nəen [nəʱén] nasz wspólny, mój i wasz

nəon [nəʱón] nasz wspólny, mój i wasz

nəu [nəu], [nəʱu] nasz wspólny, mój i twój

no inact nie znajdować się

nohmor [nó:ɦmor], [nóʱəmor], [nóəmor] nazywać (kogoś/coś kimś/czymś/jakimś)

nohom nadać imię, nazwę (komuś, czemuś)

noknok intr act pukać

not zero, nic

nou teraz

nua nikt, nic, żaden, nijaki

nuai nigdzie

nuajam nijak, w żaden sposób

nuajam patjam żadną drogą

nuak donikąd

nual nigdy

nuantə nic

nuat znikąd

nza [n̥ʒá] miecz

Ŋ

ŋarag [ŋára:g] intr act walczyć

ŋogwok [ŋó:gwok] połykać

ŋok żuć

ŋoktó [ŋoktó] przeżuty

ŋoóu [ŋoʔóu] cielę

ŋoówə [ŋoʔówə] cielęta

ŋoupot intr act ryczeć

O

o inact być, znajdować się

oəčóŋ [ʔəčóŋ] pociąg

oo [ʔóʔ] o!

ordi w górach

orod [ʔóro:d] góra

oronrói las

oronróji [ʔoronróji] w lesie

ot dom

oti w domu

otoš trzymać, mieć przy sobie, mieć u siebie

ougóu [ʔugóu] źrenica

oxšón [ʔoxšón] zwierzę pociągowe

P

paai [páʔi] całować

pabánšəh [paβánšə:ɦ], [paβánšəʱə], [paβánšə:] pielgrzym

pad [pá:d] intr act upaść

palak wieś

pali dziewczyna

palki na wsi

par para ludzi, dwoje, dwa

paru dwie pary ludzi, cztery

pat I. droga

pat II. obserwować

Patl [pátl̥] Patl nazwa miasta

Pawal Pawal imię męskie

pedeeeseŋ [pé:dʔeʔseŋ] tunika

peh [pé:ɦ], [péʱə], [péə] osoba

pehlə [pé:ɦlə], [péʱələ], [péələ] on (tamten), ona (tamta), oni (tamci), one (tamte)

pehmə [pé:ɦmə], [péʱəmə], [péəmə] ja, my (ja i oni)

pehnə [pé:ɦnə], [péʱənə], [péənə] my (ja i wy)

pehšə [pé:ɦšə], [péʱəšə], [péəšə] ty, wy

pehtə [pé:ɦtə], [péʱətə], [péətə] on, ona, ono, oni, one

pejek rysować

pelə umieścić pełno (czegoś w czymś)

pelher napełnić (coś czymś)

pen pięć

pen doz [pén dó:z] kopa, sześćdziesiąt

pen gai sto

penu dziesięć

Peter Peter imię męskie

pəito [pəitó], [pəʱitó] wypity

po tr przełożyć coś na później, zrobić coś później

pohi pić

poi potem

pojok malować, kolorować

pojos pchać

polə równina, dolina

polhi w dolinach, na równinach

poór [poʔór] żebrak

poórə [poʔórə] żebracy

poosó [poʔsó] pieniądze

pou pół

pou daf [póu dáφ] pięćdziesiąt

pou dek pięć

pou gai dziesięć

R

raki obserwować

raš róg

ratauþn [rátʔuþn̥] ćma

reg [ré:g] król

rei rzecz (kua rei co?)

reipek rzeka

reipeki na rzece, w rzece

rošon przodować, wyprzedzać (kogoś)

rua kto inny, ktoś inny, coś innego, inny

ruai gdzie indziej

ruajam inaczej

ruajam patjam inną drogą

ruak dokąd indziej

rual kiedy indziej, innym razem

ruantə inna ilość

ruat skąd indziej

S

sabaát [sa:bʔát] zlot, zgromadzenie

sapaaatár [sapʔaʔtár] fajka, zapach

sapauwi [sápʔuwi] obchody, celebracja, święto, świętowanie

saptaktəi [sáptaktəi], [sáptaktəʱi] sztylet

saxi inact więdnąć, schnąć, obumierać

saza [sázaʔ] hodować

se ten, ta, to (tu przy mnie)

sed [sé:d] inact siedzieć

seku mówić (coś komuś)

sekwer powiadomić (kogoś o czymś)

semə ten, ta, to (tu przy mnie)

senet przeczuwać, czuć

sep siedem

sepset inact odpoczywać

sok kopa, sześćdziesiąt

soku śledzić

soku sto dwadzieścia

somoigl [sómʔigl̥] borowik

sotu wypełniać (np. przyrzeczenie)

sowot nawilżać

Š

šaan act ty, pot. wy

šaanan act wy (wszyscy)

šaanu act wy dwaj, wy dwoje, wy dwie

šag [ša:g] inact być zasłoniętym

šaju szyć

šat (rdzeń štta) zakładać (ubranie/coś na kogoś/coś)

šattar odziewać kogoś czymś, ubierać kogoś w coś

šečeirež [šéčʔire:ž] sito

šeleəeek [šélʔəʔek] żywica

šereeklé [šerʔeklé] dach

šexel tr ważyć (coś)

šə twój

šiuta [šiʲutá] uszyty

T

ta i

ta ten, ta, to (przy tobie)

taan act on, ona, ono, pot. oni, one

taanan act oni, one

taanu act oni dwaj, oni dwoje, one dwie

takiaá [takiʔá] łęg, łąka nad rzeką

taktak intr act stukać

tamtas inact bulgotać

tapkan bić, boksować

taskia [táskiʲaʔ, táskiʔ] motyka

tašə ten, ta, to (przy tobie)

tataiaam [tátʔiʔam] opiekun

teek wytwarzać (coś dla kogoś)

teeker obdarowywać kogoś czymś wytworzonym

tek inact interesować się, być zaciekawionym, być zainteresowanym

tekes tr pokazać (komuś) coś ciekawego, zaciekawić

tekser tr zaciekawić, zainteresować (kogoś czymś)

tenten inact dudnić

ter trzy

ter čar dziewiątka, dziewięć

ter gai sześćdziesiąt

ter hok dwanaście

ter pen piętnaście

tered [tére:d] grozić, używać czegoś jako groźby, przedstawiać coś komuś jako groźbę

terder grozić czymś, straszyć kogoś czymś

jego, jej, ich

toro [tóroʔ] morze

toroə [tórʔə] morza

toroi [tórʔi] na morzu, w morzu

toroiom [tórʔiʲom] morzem

tua ten, to, tamten, tamto, taki

tuai tam

tuailə tam daleko

tuaimə tutaj (przy mnie)

tuaišə tu (przy tobie)

tuaitə tam

tuajam tak, tym sposobem

tuajam patjam tędy

tuak tam, w tamtą stronę

tuakmə tu, w moją stronę

tuakšə tu, w twoją stronę

tuaktə tam, w jego stronę

tual wtedy

tuantə tyle

tuat stamtąd

tuatmə stąd, ode mnie

tuatšə stąd, od ciebie

tuattə stamtąd, od niego

U

ua [ʔuʷá] ktokolwiek, cokolwiek, którykolwiek, jakikolwiek

uai [ʔuʷái] gdziekolwiek

uai [ʔuʷái] mur

Uaiti [ʔuʷáiti] Uaiti imię żeńskie

uajam [ʔuʷájam] jakkolwiek

uajam patjam którąkolwiek drogą

uak [ʔuʷák] dokądkolwiek

ual [ʔuʷál] kiedykolwiek

uantə [ʔuʷántə] ilekolwiek

uat [ʔuʷát] skądkolwiek

uheteč [ʔuɦéteč] palenisko, kominek

Uina [ʔuʷiná] Uina nazwa miasta

ujam [ʔujám] wóz

umeket [ʔuméket] motyl

uoóp [ʔuʔóp] świeca

uran [ʔurán] baran

usta [ʷustá] były

W

wab [wá:b] wilgoć

wagad [wáɣa:d] ustalać, ustawiać

wal pozdrowić

was inact być, przebywać; nocować, spędzać noc

weides [wéiðes] pokazać

weideser [wéiðeser] umożliwić obserwację, zapewnić widok

wejed [wéje:d] obserwować

wereg [wére:g] intr act pracować

wez [wé:z] wieźć, wozić

X

xan intr act biec, gonić

xan tr bić (ręką)

xaraþ miasto

xarþi w mieście

xataəmam [xátʔəmam] pieprz

xou krzyczeć, wykrzykiwać (coś)

Z

za intr act płynąć

zai [ʒái] (rdzeń zjja) zadziwiać, dziwić, pokazać coś dziwnego

zaijar [ʒáijar] zadziwić kogoś czymś

zak [ʒák] intr act rozpalić ogień

zešpiu [ʒéšpiʲu] lecznicze zioło

zura [ʒurá] długa koszula

Ž

žabaagá [ǯaβaʔgá] kram

žagŋit [ǯá:gŋit] kupon płótna

žai [ǯái] piasek

žatə [ǯátə] dusić

žeŋéel [ǯeŋéʔel] żbik, dziki kot

žešeu [ǯéšʔu] grzebień

žočouoól [ǯočʔuʔól] lampa naftowa

Þ

þakáfa [þakáφaʔ] czapka

þakáfaiam [þakáφʔiʲam] czapką

þeh [þé:ɦ], [þéʱə], [þéə] robić (abstr.), umieszczać (coś dla kogoś)

þeher obdarować (kogoś czymś zrobionym lub umieszczonym)

þeŋeetef [þéŋʔeteφ] szal

þoron orzeł

þorón tron